تورم و اهمیت بهره وری در مهار آن

بسمه تعالی

تورم و اهمیت بهره وری در مهار آن

تهیه و تنظیم : جلال حمره – اداره کل نوسازی مدارس استان ایلام

چکیده:

 از جمله موضوعات مهم در اقتصاد کلان تورم است . با توجه به تأثیرات آن در زندگی عامه مردم جامعه افراد زیادی به این موضوع علاقه دارند که بدانند تورم چیست ؟علل آن کدام است ؟ و چه اثری بر اقتصاد بر جای می گذارد ؟ و این اعداد و ارقامی که از سوی بانک مرکزی یا سایر مراجع اعلام می گردد چگونه انداز گیری می شود؟

مقدمه :

 مطالعه گذشته بیشتر شرایط اقتصادی در سرتاسر جهان نشان می دهد که قیمت کالاها و خدمات پیوسته در نوسان بوده است . از نظر تاریخی معمولاَ حرکت قیمتها در جهت افزایش (تورم) و در موردی هم رو به کاهش (رکود) بوده است . این تغییر قیمتها بر مقدار کالا ها و خدماتی که می توان با مقدار مشخصی پول خریداری کرد تاثیر می گذارد با افزایش قیمتها قدرت خرید پول کاهش می یابد در حالی که کاهش قیمتها قدرت خرید پول را بالا می برد .

تعریف تورم:

 تورم را می توان افزایش مداوم و پیوسته سطح عمومی قیمت ها (متوسط قیمت کالا و خدمات) تعریف کرد نکاتی که می بایست مد نظر قرار داد اینکه 1- تورم افزایش میانگین سطح قیمت ها ملاک است . بنابراین در صورتیکه سطح قیمت ها ثابت باشد و یا کاهش یابد تورم نداریم. به عبارت دیگر با افزایش یا بالا رفتن قیمت یک کالا مثل گوشت و مرغ نمی توان گفت تورم داریم . و یا با کاهش قیمت یک کالا نظیر موز نمی توان گفت در جامعه کاهش سطح قیمت ها وجود ندارد .

2- تغییرات سطح قیمت ها می بایست پیوسته و مداوم باشد. بنابراین چنانچه سطح قیمت ها در طی زمان (یک دوره) دارای تغییرات مثبت باشد . دارای تورم هستیم .

برای توضیح مسئله تورم از طریق نمودار تشریح می شود .

عرضه = S                                   قیمت کالا = P

تقاضا = d                                                مقدار تولید = Q

فرض کنید در شرایط تعادلی مقدار تولید کالایی در کارخانه ای با نرخ قیمت Q به خاطر افزایش تقاضای کالای قیمت آن به P1 افزایش می یابد. افزایش قیمت برای کارخانه خوش آیند بوده و مقدار تولید خود را به1Q می رساند.  به علت افزایش تولید و زیاد شدن آن در بازار و ثابت ماندن تقاضا مقدار قیمت کاهش یافته و به P2 می رسد که این موضوع مجدد باعث ترغیب مردم برای خرید کالای فوق شد و تقاضا زیاد می شود و این سیکل همچنان ادامه می یابد و تعادل بین عرضه و تقاضا یک سیر صعودی در قیمتها ایجاد می کند . که این مسئله در شرایط عادی طبیعی بوده و مفید هم خواهد بود اما آنچه مضر و خطر ناک است افزایش بی برنامه قیمتها می باشد .

اثر تجمعی این عوامل تغییر در مقدار قیمتها را ایجاد میکند . برای مثال ، افزایش در تولید و موجودات کالاها به کاهش قیمتها می انجامد در حالیکه سیاستهای دولت مانند حمایت از قیمتها  و کسر بودجه افزایش قیمتها را در پی خواهد داشت با جمع شدن همه این تاثیرها با هم معمولترین نتیجه افزایش قیمتها بوده است.

دلایل تورم:

- کاهش تولید

- افزایش تقاضا

- سیاستهای دولت

-سیاستهای جهانی

 اندازه گیری تورم و نرخ تورم :

 برای سنجش تغییرات گذشته سطح قیمت کالا های خاص یا هزینه عمومی زندگی محاسبه یک شاخص قیمت لازم است. شاخص قیمت عبارت است از نسبت قیمت گذشته یک کالا در نقطه ای از زمان به قیمت ان کالا در نقطه ای از گذشته دیرتر نقطه واقع در گذشته دیرتر معمولا یک سال مبنایی انتخاب شده است به گونه ای که شاخص مورد نظر و سایر شاخصها را می توان نسبت به آن سال مبنا تعیین کرد.

به طور مثال شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران در سال های 1378 و 1379 به ترتیب 7/141 و 7/159 درصد بوده است که مفهوم آن این است که یک سبد کالا و خدمات مصرفی در سال 1376 (سال پایه) 100 ریال هزینه داشته است در سال 1378 و 1379 به ترتیب به 8/141 و 7/159 ریال هزینه داشته اند در حقیقت نرخ تورم تغییرات سطح قیمتهای یک سال را نسبت به سال قبل اندازه گیری می کند . بنابراین می توان نوشت:

100Íسطح قیمت سال قبل – سطح قیمت سال جاری =نرخ تورم در سال 1379

                  سطح قیمت سال قبل

که برای محاسبه تورم  سال1379 می توان نوشت:

100Í=100Íسطح قیمت سال 1378 – سطح قیمت سال 1379 =نرخ تورم در سال1379

                                                        سطح قیمت سال 1378

تغییر میانگین قیمتها در سال 1379 نسبت به سال قبل 6/12 درصد افزایش داشته است .

اثرات تورم:

با توجه به اینکه در شرایط تورمی درآمد حقیقی برخی خانواده ها افزایش و در آمد حقیق برخی دیگر کاهش می یابد ، لذا این تغییرات نا متناسب در آمدها موجب توزیع مجدد در امد می شود . زیرا افرادی در آمد پولی انها ثابت است مثل کارمندان دولت و کارگران قدرت خرید انها کاهش می یابد . در حالیکه افرادی که توانایی تعدیل دستمزد پولی با تورم را دارند مثل دارندگان مشاغل آزاد از جمله تعمیر کاران، نجار و ... نه تنها ممکن است در امد حقیقی آنها کاهش نیابد بلکه در صورت داشتن قدرت چانه زنی بیشتر از درآمد حقیقی بالاتری نیز برخوردار می شوند.

از طرف دیگر تورم موجب توزیع مجدد ثروت نیز می شود زیرا چنانچه در شرایط تورمی افراد پول نقد و یا اوراق قرضه و غیره را نگهداری نمایند. با توجه به اینکه با افزایش سطح قیمت ها قدرت خرید پول کاهش می یابد و نرخ بهره اوراق قرضه نیز قابلیت تعدیل با نرخ تورم را ندارد. لذا ارزش حقیقی روز آنها به کاهش می یابد در حالیکه افرادی که دارایی های حقیقی مثل آپارتمان، زمین، طلا ، فرش ، اتومبیل و ... را نگهدای می کنند با افزایش سطح قیمت ها ارزش حقیقی این دارایی ها نیز افزایش یافته، سبب توزیع مجدد ثروت در جامعه می گردد. همچنین در شرایط تورمی افرادیکه قرض داده اند متضرر و افرادی که قرض می گیرند منفعت می کنند .

اهمیت بهره وری در مهار تورم:

یکی از موضوعات مهم در مسئله بهره وری استفاده بهینه از منابع است. رویکردهایی را باید دنبال کرد که در اجرای فعالیتها اثربخش و کارآمد باشد. در این زمینه رویکرد فراوانی وجود دارد. رویکردهایی که از زمان گذشته مطرح بود روی کنترل کیفیت کار می کردند (QC) به کنترل جامع (TQC) می پرداختند و بعد مدیریت کیفیت جامع TQM و با بخشهایی مثل تولید به موقع time Justing میل مووعات ناب (Lean) توسعه پیدا کرد. این تکنیکها آنقدر توسعه پیدا کرد که در 15-10 سال گذشته از بخش های نظامی الگوبرداری می شود. تغییر بخش نظامی با حفاظ رویکردهای نظامی خود از شاخص های اقتصادی بهره برداری می کنند. تمام این رویکردها منطبق بر اعتقادات ماست. مثلاً اسراف را ما بد می دانیم، همه این رویکردها هم دنبال این هستند که بتوانند منابع را درحداقل ممکن استفاده کنند و خدمتشان را به بهترین نحو ارایه کنند. بنابراین لازم است سازمانهایی بوجود بیاید که این رویکردها را بومی کنند ، توسعه دهند و در سطح بنگاههای اقتصادی پیاده سازی کنند.

افزایش بهره وری به معنای کاهش قیمت تمام شده است. با بررسی در وضعیت اقتصادی کشورها ملاحضه می شود در زمانی که تمام قیمتها در دنیا رو به افزایش است. در یک کشور تورم مهار شده و منطقی است این جزء با ایجاد یک نظام بهبود مستمر در تولید و ارائه خدمات ممکن نیست.

منابع مورد استفاده:

1- اقتصاد مهندسی - تألیف  پروفسور جی .جی .تیوزمسن و پروفسور دابیلو. جی . فابریکی

2- کلیات علم اقتصاد- تألیف دکتر یوسف فرجی

3- جزوه درسی - اقتصاد مهندسی - آقای مهندس بهتاش استاد دانشگاه علوم و تحقیقات

4- مصاحبه روزنامه ایران با وزیر محترم بازرگانی (مورخ 7/11/86)